SGP in Algemene Beschouwingen: 'Focus op kerntaak overheid'

De inbreng van Bertrick van den Dikkenberg treft u hieronder integraal aan:

Een goede vraag om met regelmaat te stellen is: waartoe zijn wij op aarde? Persoonlijk: Wat doe ik eigenlijk met mijn leven? Wat voor doel heb ik? Als politici moeten we die vraag ook iedere keer aan elkaar stellen: Waarom is er eigenlijk zoiets als de overheid? Waarom een provincie? Die vragen gooien we vandaag maar eens op tafel. We bespreken vandaag immers de kadernota, maar hebben ook een doorkijkje gehad van wat nodig is om de zogenaamde groeisprong te maken richting 2050.

Wat de SGP betreft is de overheid er voor die dingen die we op individueel niveau niet af kunnen. Het gaat dan allereerst om de handhaving van het recht en van de orde in de samenleving. En in tweede instantie om dingen die we op individueel niveau en vanuit maatschappelijke verbanden niet kunnen afhandelen. Denk aan het aanleggen van infrastructuur. Daarbij is van belang steeds te blijven beseffen dat alles wat de overheid doet, betaald wordt van het geld van de burger.

De provincie is bedoeld als middenbestuur om de verbinding te vormen tussen gemeenten, die heel dicht bij de inwoners staan en weten wat er lokaal speelt én het Rijk, dat oog heeft voor de problemen en uitdagingen waar we in heel Nederland mee te maken hebben. Daarbij heeft de provincie een heel beperkt eigen takenpakket.

Vanuit deze grof geschetste overheidsopvatting en rolopvatting hebben wij ook naar de kadernota en de geschetste groeisprong gekeken. De voorgestelde budgetverhoging en de daaraan gekoppelde voorgestelde opcentenverhoging deed daarom natuurlijk ronduit pijn aan onze ogen. Wij kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat we hier te maken hebben met een oprukkende overheid die de eigen rol schromelijk overdrijft. Overigens dank voor de gevraagde toelichting op de fte’s. Met name het onderdeel over het waterprogramma gaf veel helderheid. Net als vorig jaar kunnen wij niet instemmen met een kadernota die een verhoging van de opcenten in het vooruitzicht stelt. U weet wellicht nog dat we vorig jaar wel voor de begroting gestemd hebben, omdat de dreiging van een opcentenverhoging toen was weggenomen. Wie weet wat er nog kan gebeuren. Wij zullen het amendement van de VVD steunen. We hadden een soortgelijk amendement in voorbereiding.

We zullen zeker ook de motie van CDA en D66 steunen, omdat dit een verdere doordenking van de financiële toekomst van onze provincie wil faciliteren. Wij zien dit niet als kader voor de verhoging van opcenten, maar een losstaand noodzakelijk iets. Er wordt op dit moment veel te veel en ongeremd vanuit ambities en plannen gedacht. Elk plan en elke ambitie is op zichzelf prachtig, maar wat in dit huis te vaak mist is een grondige bezinning op de vraag of het eigenlijk wel bij onze rol hoort én of het past in ons financiële kader. De afgelopen maanden hebben wij meerdere keren gestemd tegen een sympathiek Statenvoorstel. Niet altijd omdat er geen goed punt werd geadresseerd vonden, maar vaak vooral omdat we geen meerwaarde zagen voor een provinciale rol hierin. 

De vraag waar we naar terug willen is dus: waartoe is er een provincie? Naast een oproep tot focus en keuzes geeft deze vraag ons ook aanleiding om een vijftal punten te adresseren.

1. Allereerst is er de infrastructuur. Zoals in de commissie gezegd, steunen we het college tot nu toe in de lijn waarvoor gekozen is m.b.t. het OV in coronatijd. Wel spreken we vandaag ook graag uit dat we de ambities voor ons OV op de lange termijn niet moeten loslaten en vooral ook de bereikbaarheid van het platteland met OV-verbindingen moeten blijven borgen. Op het gebied van infrastructuur willen we ook nog eens aandacht vragen voor de snelfietsroute van Veenendaal naar Amersfoort. Wij betreuren het dat deze route niet is uitgevoerd en pleiten ervoor om hier nog eens goed naar te kijken. Het kan toch niet zo zijn dat zo’n belangrijke route niet doorgaat omdat één gemeente, waar de route niet eens per se dwars doorheen loopt, niet wil mee betalen?
2. Een ander punt waar de provincie haar rol van middenbestuur zou moeten laten zien, hebben we vorige week uitgebreid aan de orde gehad. In de energietransitie kan het provinciale bestuur een belangrijke rol spelen in het garanderen van de gezondheid van inwoners, in het bevorderen van draagvlak door extra kritisch te zijn op initiatieven bij gemeente- en regiogrenzen en het bewaken van alle provinciale doelen. We zijn ronduit teleurgesteld over de uitkomst van het debat dat we hierover hebben gehad.
3. Een derde punt dat ik aan de orde wil stellen, is ons natuurbeleid in relatie tot ons landbouwbeleid. Als provincie staan we dichter bij de boeren dan het Rijk. We zitten met hen aan de gebiedstafels, of doen pogingen daartoe. Als SGP signaleren we daarbij twee problemen. Allereerst hebben we nog steeds de data niet op orde. Wat is er met de  berekeningen die we gebruiken gedaan na de uitspraak van RvS? De automobiliteit heeft daardoor toch meer impact in de modellen? Is dat al verwerkt? Het tweede punt van zorg werd deze week pijnlijk helder gemaakt door het PBL, dat duidelijk liet zien dat er met de huidige focus op stikstof in meerdere provincies geen boeren meer kunnen zijn. Precies het punt dat u de SGP een jaar geleden ook hebt horen maken. Al schrappen we alle boeren, op papier voldoen we dan op veel plekken nog steeds niet aan de doelstelling. We doen daarom vandaag nogmaals de oproep om af te stappen van de doorgeslagen focus op  stikstofbeleid en weer integraal te kijken naar al onze doelen, ook voor de landbouw. We mogen onze voedselproducenten niet wegjagen, zeker niet degenen die het meest duurzaam werken! Als we doorgaan op de dollemansrit van stikstofuitstoot beperking hebben we in 2050 alleen nog potdichte boerenbedrijven over met luchtwassers en hebben we al onze natuurvriendelijke boerenbedrijven de nek omgedraaid. Dit schip wordt een keer gekeerd door de wal. We moeten zorgen dat er dan nog een schip is.
4. Aansluitend op dit punt wil ik nog even kort verwijzen naar het Europese Landbouwbeleid waarover tussen de RGW-vergadering en vandaag akkoord is bereikt. Wij hebben in het verleden gepleit voor ruimere steun voor agrarisch natuurbeheer. Wij vertrouwen het deze gedeputeerde wel toe om hier als een leeuw voor te vechten in het kader van het nieuwe Landbouwbeleid en zien graag voorstellen tegemoet in de begroting of de kadernota 2023.
5. Een laatste punt dat ik kort wil adresseren betreft de invasieve exoten. Wij hebben in het verleden een amendement ingediend om de subsidieregeling uitgebreider open te stellen. Heel goed om bijvoorbeeld landgoedeigenaren hiervoor subsidies te verstrekken. De laatste tijd constateren wij echter dat er door onze partners niet altijd adequaat wordt omgegaan met invasieve exoten. Bij de A12 zien we de Japanse duizendknoop vanuit de berm van de A12 langzaam naar het Kombos bewegen. Is de gedeputeerde bereid met Rijkswaterstaat contact op te nemen om hen hierin aan te spreken op hun verantwoordelijkheid?

Naast de duiding waarom wij tegen de kadernota zullen stemmen, dus een aantal heel concrete voorstellen en richtingwijzers binnen het takenpakket van de provincie. Ik begon mijn inbreng met de vraag: waartoe zijn wij op aarde? Als christelijke partij kunnen we die vraag uiteindelijk alleen vanuit de Bijbel beantwoorden. Daar geeft God ons mee dat wij zijn geschapen om Hem te eren en om voor Hem te leven. Dat leven met God geeft zo veel vreugde dat ik dat jullie allen en al onze inwoners gun.