Avond 4 Scherpenzeel (RSW)

De vierde avond van onze Tour de Boer vond plaats in Scherpenzeel. Een beetje gek misschien, omdat Scherpenzeel in Gelderland ligt. Voor de organiserende afdelingen Renswoude, Scherpenzeel en Woudenberg was Kultuurhuis de Breekhoek het echter de beste locatie. Vandaar dat we een keer een paar kilometer de provinciegrens over gingen. Van de ruim 110 aanwezigen woonden velen in de provincie Utrecht. 

Melkveehouder Henk van der Wind was de eerste spreker. Hij begon zijn pitch met de woorden van Psalm 72: De velden zijn bedekt met kudden, de dalen zijn bekleed met halmen, die van zwaarte schudden en lonen 's landmans zweet. Zij juichen, elk op zijne wijze, Uw eer klimt uit het stof. De hele discussie is voor Van der Wind een beetje stoffig geworden. Hij mist de grote lijn. Die grote lijn zou wat hem betreft de geopolitieke vraag moeten zijn waar we over 10 a 20 jaar ons voedsel vandaan halen binnen Europa. Nederland heeft een enorm geschikte vruchtbare grond voor de productie van melk en kaas. De cijfers over export geven weinig inzicht, omdat ook export richting gebieden direct buiten de grenzen hieronder vallen. Waarom wordt de EU overal bijgesleept, maar zijn de grenzen van Nederland opeens keihard als het gaat over de export? Moeten we niet veel meer Europees gaan kijken?

De grote lijn is daarnaast dat er de afgelopen jaren al ontzettend veel is gebeurd. Als voorbeeld noemt hij De Treek, waar minder dieren leven, minder agrarische bedrijven zitten, maar waar in het kaartje van minister Van der Wal wel een reductie-opgave lag van 95%. Wordt de geschiedenis dan niet vergeten? Ook het eigen bedrijf van Van der Wind laat zien dat er een ontwikkeling gaande is. Vader Van der Wind deed het anders dan zijn grootvader, Henk doet het zelf anders dan zijn vader en zijn zoons zullen het nog weer anders doen. De landbouw wordt steeds schoner. Je zult altijd restproducten hebben, maar dat hoort bij eten: als je brood eet verlies je een paar kruimels.

Landbouwadviseur Steven van Westreenen ging in zijn referaat in op de geschiedenis van de stikstofproblematiek vanaf de uitspraak van de Raad van State in 2019. Ook liet hij iets doorschemeren van de emoties die hij tegen komt op het boerenerf. Waarom verwachtte de overheid eerst maatregelen voor dierenwelzijn die de stikstofuitstoot deden toenemen en worden boeren nu benaderd voor de reductie van stikstof? Waarom wordt er zo gefocust op de agrarische sector? Waarom zijn er in het verleden zulke ingrijpende besluiten genomen in het aanwijzen van Natura2000 gebieden? Voor welke ontwikkelingen moeten boeren eigenlijk precies weg? Hij riep op tot meer waardering voor de agrarische sector.

Onderzoeksjournalist Geesje Rotgers ging in op haar werk om cijfers over de staat van instandhouding van de Nederlandse Natura 2000 gebieden boven tafel te krijgen. Dat kost haar behoorlijk wat moeite. De rapportages die Nederland naar Brussel stuurt om verslag te doen van de toestand van de Natura 2000 gebieden zijn bijvoorbeeld niet openbaar. In Den Haag kreeg Rotgers nul op rekest. Uiteindelijk kreeg ze de gegevens via Brussel in gecodeerde bestanden. Rotgers zette deze coderingen op onze avond om naar begrijpelijke overzichten, waaruit blijkt dat het met heel grote gebieden heel goed gaat en dat het probleem vaak op heel kleine onderdelen van Natura 2000 gebieden zit. Bovendien is stikstof daarbij maar een klein deel van het probleem. Rotgers laat met verschillende plaatjes zien dat er geen relatie is tussen de staat van instandhouding en stikstof, maar wel tussen staat van instandhouding en oppervlakte van een bepaalde habitat. Daarom pleit Rotgers hartstochtelijk voor een benadering vanuit de goede staat van instandhouding in plaats van de KDW.

Onze fractievoorzitter Bertrick van den Dikkenberg benaderde de discussie vanuit drie invalshoeken: wat is onze inbreng in het stikofdebat,  wat is het perspectief voor de agrarische sector wat de SGP-fractie betreft en hoe zien we het landelijk gebied in de toekomst voor ons? De taak van de provincie is sinds de brief van Minister Van der Wal behoorlijk toegenomen: niet alleen de gebieden rondom Natura2000-gebieden, maar het hele landelijk gebied moet meedoen; de reductie is vele malen hoger dan verwacht en de opdracht is vergroot doordat naast stikstof ook andere natuurdoelen, klimaatdoelen en waterdoelen zijn toegevoegd aan hetzelfde proces. En dat moet dan allemaal voor 1 juli in een plan zitten… De kaders van de Staten zijn helder: we houden ons in principe aan de oude aanpak van inzetten op de gebieden rondom Natura2000, we gaan niet verplicht opkopen,  er komt geen extra opgave voor NNN-gebieden en alle sectoren moeten hun bijdrage leveren. Voor de SGP-fractie is het van belang dat er toekomstperspectief is voor alle boeren: voor de stoppers, de groeiers en de verbinders. Voor stoppers moeten er betere fiscale regelingen komen en goede ondersteuning om VAB-problematiek te voorkomen. Groeiers zijn van belang voor het geopolitieke vraagstuk van de voedselvoorziening. We moeten gericht investeren in onze voedselvoorziening voor de komende 20-50 jaar in Europees perspectief. In de gebieden rond en in natuurgebieden is het van belang dat boeren een transitie doormaken en meer in verbinding staan met de natuur. Agrarisch natuurbeheer moet echt lonend worden, de natuur en het boerenerf moeten met elkaar in contact staan en de producten kunnen in deze gebieden steeds meer lokaal worden afgezet. Bertrick ging ook in op het rapport van Remkes, dat vorige week verscheen. Op verschillende punten biedt het rapport van Remkes een sprankje hoop. Tegelijkertijd vervliegt al deze hoop, als er geen échte juridische oplossing komt. Aan het eind van zijn presentatie ging Bertrick in op de toekomst van het landelijk gebied. Voor zijn fractie is het vooral van het allergrootste belang dat er weer vertrouwen komt in elkaar. Op dit moment is alles wat er in het landelijk gebied gebeurt, gestoeld op wantrouwen. Dat wantrouwen wordt steeds dieper en dat staat oplossingen in de weg. Wat de SGP betreft gaat het erom dat de agrarische sector en de natuur met elkaar in verband gebracht worden. Een robuuste natuur kan er alleen zijn als er samenwerking wordt gezocht met de landbouwsector. En een vitaal platteland is ondenkbaar zonder landbouw en natuur.

Na de pauze kwamen er verschillende oproepen en vragen vanuit de zaal. Mensen riepen op om eindelijk perspectief te geven en langjarig zekerheid te bieden. Veel werd uitgewisseld over de kwaliteit van natuur en het belang van een goede onderbouwing van het beleid. Ook was er duidelijk frustratie merkbaar over de gemakkelijke verwisseling tussen ammoniak en stikstofoxiden. Het is toch ongekend dat er overal ontwikkelingen zijn om meer stikstofoxide (NOx) te vergunnen, terwijl alleen naar de ammoniak (NH3) wordt gekeken om stikstofuitstoot terug te dringen. Gevolg is dat kapitaalkrachtige bedrijven zoals Schiphol op zoek gaan naar boerenbedrijven om ruimte te kopen. Dat moeten we toch niet willen? Ook de wolf kwam nog even voorbij. De oproep was om zo snel mogelijk de bejaging van de wolf mogelijk te maken.