Avond 8 Polsbroek

Onze vijfde avond was in Polsbroek. Tijdens deze avond, met uitzicht op de koeien, was er achter de spreektafels op kaasboerderij Verweij in Polsbroek ruimte voor de verhalen van Koos van der Wind, melkveehouder en SGP-commissielid in Montfoort, Wim van Wikselaar, wethouder vanuit de SGP in Montfoort, Bert-Jan Ruissen, Europarlementariër voor de SGP en Bertrick van den Dikkenberg, SGP-Statenlid in de provincie Utrecht. Zij gingen elk vanuit hun eigen expertise en invalshoek in op de vraagstukken die op dit moment op de agrarische sector afkomen.

Koos van der Wind ging vanuit zijn perspectief als agrariër in op de huidige stikstofdiscussie. Het raakt hem enorm dat er op dit moment zo wordt geredeneerd vanuit de modellen en dat er zo weinig vanuit de praktijk naar de problematiek wordt gekeken. Als we nu alleen maar boeren opruimen is er over vijf jaar niks veranderd. Het probleem is niet stikstof; als de natuur er slecht voor staat moet je anders gaan beheren. Zijn boeren het probleem? Of moeten we veel meer kijken naar industrie? Het is schrijnend dat industriebedrijven een hoge schoorsteen kunnen plaatsen en daardoor gewoon door kunnen, terwijl boeren moeten verdwijnen. Het is tekenend dat de luchtkwaliteit in Nederland buitengewoon goed was in de eerste weken van de coronacrisis. Er werd toen enorm veel mest uitgereden, maar er vlogen bijna geen vliegtuigen en er reden veel minder auto's op de snelwegen. 

Wim van Wikselaar laat zien wat hij als SGP-bestuurder kan betekenen voor de agrarische sector. Daarvoor begint hij met een korte schets van de bestuurlijke gesprekken die hij voert met de provincie. Wat hem daar opvalt is dat er heel veel verwachtingen zijn en heel veel doelen worden gesteld, maar dat volstrekt onhelder is waar het nu met de agrarische sector naartoe moet. Wat houdt “rendabele landbouw” eigenlijk precies in? Daarbij is nog heel veel onduidelijk over de startsituatie (staat van natuur en huidige stikstofrechten) en over  welke doelen er precies gesteld gaan worden. Toch wil ook de gemeente Montfoort met de agrariërs daar laten zien dat er wel degelijk wat te realiseren is in het terugdringen van de stikstofemissie. Daarom heeft Van Wikselaar een proces ingericht om met de boeren van onderop aan het werk gegaan. Dat is waar de SGP voor staat: niet van bovenaf opleggen, maar van onderop bouwen.

Bert-Jan Ruissen begint als derde spreker met zijn invulling van deze vrijdagmiddag. Hij is bezig geweest met het voorbereiden van amendementen op de nieuwe natuurherstelplannen van Frans Timmermans. Hij ziet voor zichzelf drie reden om hier diep in te duiken. Allereerst gaat het hier om buitengewoon verregaande maatregelen. De consequenties van de stikstofregels zijn aan de voorkant te weinig doordacht. Dit lijkt opnieuw te gaan gebeuren en daar wil de SGP bij zijn. Voor de SGP is namelijk in de tweede plaats de landbouw ontzettend belangrijk. Ruissen is naast Annie Schreijer Pierink de enige Nederlander in de landbouwcommissie en hij was als enige Nederlander betrokken bij de onderhandelingen over het landbouwbeleid. Deze sector heeft dus zijn hart. Voor de landbouw hebben sommige beleidskeuzes soms enorme gevolgen die pas jaren later uitkomen op het boerenerf.

Het is de ambitie van Ruissen om meer realiteitszin in te brengen in het beleid. Zo is het voorstel van Timmermans om in 2030 25% van de agrarische sector biologisch te hebben, gewoon simpelweg niet reëel. Ruissen is sowieso tegen het opleggen van allerlei dwingende doelstellingen vanuit Brussel. Daarnaast zet hij zich in voor de inkomenspositie van de boer. En een laatste inzet: Regels moeten niet bedacht worden vanachter een bureau, maar vanuit de boerenpraktijk. Werkt het in de praktijk? Dat is de kernvraag. Momenteel is hij bezig met het lostrekken van de discussie rond kunstmestvervangers. 

Onze fractievoorzitter Bertrick van den Dikkenberg benaderde de discussie vanuit drie invalshoeken: wat is onze inbreng in het stikofdebat,  wat is het perspectief voor de agrarische sector wat de SGP-fractie betreft en hoe zien we het landelijk gebied in de toekomst voor ons? De taak van de provincie is sinds de brief van Minister Van der Wal behoorlijk toegenomen: niet alleen de gebieden rondom Natura2000-gebieden, maar het hele landelijk gebied moet meedoen; de reductie is vele malen hoger dan verwacht en de opdracht is vergroot doordat naast stikstof ook andere natuurdoelen, klimaatdoelen en waterdoelen zijn toegevoegd aan hetzelfde proces. En dat moet dan allemaal voor 1 juli in een plan zitten… De kaders van de Staten zijn helder: we houden ons in principe aan de oude aanpak van inzetten op de gebieden rondom Natura2000, we gaan niet verplicht opkopen,  er komt geen extra opgave voor NNN-gebieden en alle sectoren moeten hun bijdrage leveren. De afgelopen weken is er veel commotie geweest over het opkoopgedrag van het Rijk. Eerder kocht het Rijk al de stikstofrechten van twee boerderijen op voor de verbreding van de A27. Naar aanleiding van de beantwoording op onze schriftelijke vragen hierover ontstond groot rumoer over een suggestie in deze beantwoording dat het Rijk ook op zoek is naar stikstofruimte voor Schiphol. Caroline van der Plas (BBB) diende hierover een vraag in bij het vragenuur. Uit de beantwoording bleek de suggestie van de provincie niet te kloppen. Dit is intussen gerectificeerd. Het belangrijke punt van de noodzaak van een schot tussen NH3 en NOx is intussen wel op de landelijke agenda gezet en dat is wat ons betreft een goede zaak. Dat schot kan er niet snel genoeg komen. Dat is echt nodig voor de gebiedsprocessen. 

Voor de SGP-fractie is het van belang dat er toekomstperspectief is voor alle boeren: voor de stoppers, de groeiers en de verbinders. Voor stoppers moeten er betere fiscale regelingen komen en goede ondersteuning om VAB-problematiek te voorkomen. Groeiers zijn van belang voor het geopolitieke vraagstuk van de voedselvoorziening. We moeten gericht investeren in onze voedselvoorziening voor de komende 20-50 jaar in Europees perspectief. In de gebieden rond en in natuurgebieden is het van belang dat boeren een transitie doormaken en meer in verbinding staan met de natuur. Agrarisch natuurbeheer moet echt lonend worden, de natuur en het boerenerf moeten met elkaar in contact staan en de producten kunnen in deze gebieden steeds meer lokaal worden afgezet. Bertrick ging ook in op het rapport van Remkes, dat vorige week verscheen. Op verschillende punten biedt het rapport van Remkes een sprankje hoop. Tegelijkertijd vervliegt al deze hoop, als er geen échte juridische oplossing komt.

Aan het eind van zijn presentatie ging Bertrick in op de toekomst van het landelijk gebied. Voor zijn fractie is het vooral van het allergrootste belang dat er weer vertrouwen komt in elkaar. Op dit moment is alles wat er in het landelijk gebied gebeurt, gestoeld op wantrouwen. Dat wantrouwen wordt steeds dieper en dat staat oplossingen in de weg. Wat de SGP betreft gaat het erom dat de agrarische sector en de natuur met elkaar in verband gebracht worden. Een robuuste natuur kan er alleen zijn als er samenwerking wordt gezocht met de landbouwsector. En een vitaal platteland is ondenkbaar zonder landbouw en natuur.

Na de pitches was er ruimte voor de zaal om te reageren en input te leveren. Daar werd volop gebruik van gemaakt. Met veel bevlogenheid deelden de boeren hun grote zorgen over de toekomst van de sector. Verschillende actuele beleidsontwikkelingen kwamen langs, zoals de bufferstroken waar niet bemest mag worden en het opkopen van gronden door de provincie. Bij elk van de onderwerpen bleek dat de SGP op die dossiers inzet heeft geleverd, wat soms leidde tot bijsturing. De bufferstroken waren eerst bijvoorbeeld 3 meter en door de inzet van Bert-Jan Ruissen is het voor Nederland mogelijk om dit te beperken tot 1 à 0,5 meter. En er ligt een aangenomen motie van de provinciale SGP om de gebiedsprocessen te laten trekken door iemand die vertrouwen heeft in het gebied. 

Discussie ontstond over de inzet van de SGP en de duidelijkheid die bijvoorbeeld een BBB in de politiek laat zien. Voor Bertrick van den Dikkenberg en Bert-Jan Ruissen was het wel duidelijk: de SGP heeft laten zien wat er door hun inzet kan veranderen. Bertrick: "Ik zit persoonlijk liever in het bootje en buig dan maximaal door naar de agrarische sector. Dat heeft meer effect dan dat ik op een afstandje in het water ga staan en roep dat het bootje naar rechts moet." 

Pijnlijk was opnieuw de moedeloosheid van veel boeren: waar moet het naartoe. Ook de fruitteelt was aanwezig en vroeg aandacht voor de dreigende beperkingen in de gewasbescherming. Dit heeft enorme effecten en kan funest zijn voor de agrarische sector.

Na afloop was er nog ruimschoots gelegenheid om met elkaar na te praten onder het genot van een hapje en een drankje.