SGP: Varkenshouderij, circulair bij uitstek

Vandaag stond het dan eindelijk op de agenda: de Landbouwvisie. Kernpunt van de discussie was de vraag of de intensieve veehouderij welkom blijft in Utrecht. Wat de SGP betreft is dat zeker zo. Varkens zijn bijvoorbeeld bijzonder belangrijk voor een circulaire economie. Zij eten nu al heel veel reststoffen op en elk stukje van het varken wordt vermarkt, ook de zogenaamde 'afval'. Piet van Leeuwen voerde namens de SGP het woord. Hieronder wordt zijn inbreng helemaal weergegeven.

Voorzitter, dank u wel.

 Daar ligt dan eindelijk de landbouwvisie voor ons. In de behandeling in deze commissie houd ik het vooral bij vragen stellen. In PS hoop ik meer stelling te gaan nemen. Het zou natuurlijk kunnen zijn dat ik in de vragen af en toe al een mening verraad, maar dat zij dan zo.

Status document

De eerste vraag die wij hebben is: wat is nu precies de status van dit document? We lezen eerst dat de Landbouwwijzer functioneert als ‘richtingwijzer in het transitieproces naar een vitale, duurzame landbouw’. Dat kan natuurlijk. Dan functioneert deze visie als een soort verlanglijstje van deze gedeputeerde. Maar, later lezen we ‘Tevens is de Landbouwvisie een bouwsteen bij de ontwikkeling van de Omgevingsvisie’. Als we het document zo lezen, dan zien we opeens een heel andere functie: dan worden dit de kaders van ons provinciaal beleid. Dus worden provinciale regels, provinciale subsidies etc. beoordeeld aan de hand van deze visie. Vervolgens lezen we: ‘De Landbouwvisie zal ook doorwerking krijgen in al lopende provinciale programma’s, zoals de Agenda Vitaal Platteland’. Als we de visie zo  lezen, dan zou je na vaststelling van deze visie een uitvoeringsprogramma verwachten waar concreet wordt gemaakt welke bedragen naar welke doelen gaan en welke projecten daarvoor in aanmerking komen. We horen graag welke van de drie doelen nu leidend is.

Proces

De tweede vraag gaat over het proces. Wij lezen ‘Deze visie is tot stand gekomen in een participatief proces’. Hoe is dit proces precies verlopen? Hoe veel feitelijke inbreng hebben de verschillende partijen eigenlijk gehad? Herkennen de gesprekspartners zich in de uitkomsten en hebt u signalen over de tevredenheid van betrokkenen? Wat gaat het college doen met het heldere rapport van O-gen? Gaat u de aanbevelingen die hierin worden gedaan overnemen?  Ik werd geraakt door de uitspraak door dhr. Van Santen van O-gen vorige week : De Landbouwvisie is van iedereen! Dat is toch ook uit streven ? Ik hoor graag uw standpunt.

Rendabele landbouw

Een derde vraag gaat over de zin: “Dat de sector deze bijdragen alleenkan leveren op basis van een rendabele bedrijfsvoering,is evident.” Dat vindt de SGP een terechte constatering. Er wordt in deze landbouwvisie nogal wat van de boeren verwacht. Ik som het maar even op:

 Boeren moeten meewerken aan: de voedselvoorziening, de VAB-problematiek, het tegengaan van de bodemdaling in het veenweidegebied, biodiversiteit, energie, water, bodem, landschap en gezondheid. Daarom de vraag: wat doet de provincie er concreet aan om een rendabele bedrijfsvoering (die dus volgens u ‘evident’ nodig is) te faciliteren en te ondersteunen?

Biologische landbouw

In de landbouwvisie wordt een positief beeld geschetst van de biologische veehouderij. Op zich is dat correct. De biologische veehouderij heeft positieve aspecten. We moeten echter de nadelen niet bagatelliseren. De reguliere landbouw heeft door de grotere efficiëntie een minder grote impact op het milieu. Bovendien is de biologische veehouderij afhankelijk van de markt. Er staat op pagina 12 ‘Het is aan de Utrechtse ondernemers zelf om al of niet de keuze voor omschakeling te maken.’ Dat is niet juist. Als er geen markt is, dan is er ook geen mogelijkheid om om te schakelen. We weten allemaal, dat de vraag naar biologische producten bepaalt wordt door de consument. En als er meer afname is, dan kunnen meer boeren overschakelen naar biologisch. Is het college het met ons eens dat de biologische landbouw in dit stuk eenzijdig positief wordt neergezet? Is het college het met ons eens dat het vooral de keuzes van de consument zijn die de groei van de biologische landbouw in de weg staan?

Intensieve veehouderij

In de media is veel onrust ontstaan over de visie van de provincie op intensieve veehouderij Het lijkt er dan ook op dat de intensieve veehouderij in een sterfhuisconstructie wordt gestopt. Daarom twee vragen waarop wij graag een helder antwoord van de gedeputeerde willen.

• 1. Is er in de provincie Utrecht nog ruimte voor intensieve veehouderij in Utrecht of eigenlijk niet meer?
• 2. Weet het college, dat de intensieve landbouw heel veel reststromen, lees afval, verwerkt in het voer? Alleen in de varkenshouderij is dat al 2,9 miljoen ton.

Circulariteit

Dat we gaan voor circulariteit is wat de SGP betreft een logische keus. Wij hebben wel bedenkingen bij de schaal waar voor gekozen wordt. Natuurlijk zou het ideaal zijn als de kringloop op erfniveau of lokaal niveau gesloten kan worden. Wij vragen ons echter wel echt af of we geen kansen mislopen als we circulariteit beperken tot het eigen erf en in uitzonderingsgevallen tot de regio. Is het de gedeputeerde opgevallen dat minister Schouten mogelijkheden ziet om kringlopen te sluiten op bovennationale schaal? In welke andere sector verwacht het college van GS dat circulariteit op het eigen erf wordt gerealiseerd? Bij een circulaire landbouw hoort wat ons betreft ook dat de mest beschikbaar blijft voor de regio. Op dit moment is er echter wetgeving waardoor boeren gedwongen worden kunstmest in te zetten op hun percelen, omdat mest niet aangevoerd wordt. Is het college het met ons eens dat er hier sprake is van regelgeving die de circulariteit van de landbouw in de weg staat? Is het college bereid om ook in dezen actief lobby te gaan voeren richting het Rijk.

Gezondheid

Dan wat betreft de gezondheid. We lezen dat de provincie op zoek gaat naar een op feiten gebaseerde helderheid over de invloed van landbouw op gezondheid. Dat klinkt ons positief in de oren. Dat is ook altijd de doelstelling van de SGP geweest. We zijn wel benieuwd hoe zich dat in de praktijk vertaalt. Betekent dit dat we besluiten zoals we die hebben genomen over de geitenhouderij voortaan pas nemen als we de feiten helder hebben? Betekent dit ook dat we meer onderzoeken gaan financieren naar gezondheid rondom veehouderijen?

Nieuwe vormen van landbouw

We zien positieve woorden over insectenteelt en verticale landbouw. De SGP heeft geen bezwaren tegen deze nieuwe manieren van landbouw. Als er markt voor is en mensen willen insecten eten, dan is dat wat ons betreft prima. Ook efficiëntie is iets waar wij altijd voor zijn. We roepen de Staten wel op nú na te denken: willen we dit echt? Als we het echt willen, moeten we daar over 10 jaar niet op terug komen. Als we het niet willen, moeten we dat nú zeggen. De SGP en de agrariërs hebben geen behoefte aan een nieuwe tak van landbouw die over 10 jaar weer wordt tegengewerkt door de overheid. Boeren mogen toch eindelijk wel helderheid van de overheid verwachten. We willen toch “in verbinding” zijn?

Oog voor regionale verschillen

Voorzitter, tot slot toch nog een punt waar we nu al de mening van de SGP ronduit uit te kennen geven. Dat betreft het onderwerp regionale verschillen. We kwamen in het document ‘Horizon 2050’ een mooie paragraaf tegen over de landbouw. Ik citeer: “Landbouw produceert vooral voor de regio en levert duurzaam en gezond voedsel aan de stad. Tegelijkertijd blijven sommige vee- en fruitteeltbedrijven ook actief op de wereldmarkt. Er zijn grote verschillen per regio.” Dat zou ik vanmiddag willen onderstrepen. Dit wordt in die Horizon als volgt uitgewerkt:

1. rond de steden ligt de focus op lokale voedselvoorziening met korte ketens en op de recreatieve voorzieningen.

2. in de Regio FoodValley op innovaties en transformatie naar circulaire landbouw.

3. in het Groene Hart op natte teelten en op natuurinclusief werken.

4. en in het Kromme Rijn gebied op fruitteelt.

We zouden graag zien dat deze regionale verschillen verder worden uitgewerkt en ook een grote plaats krijgen in de Provinciale Omgevingsvisie. Dan komt er wat ons betreft ook ruimte om voor het oostelijk deel van ons provincie te werken met de Menukaart van FoodValley. Graag de reactie van het college op dit punt.

Slot
En nu ons laatste punt: Tijdens de expertmeeting van vorige week maandag werden er verschillende initiatieven gelanceerd. Van deze initiatieven kunnen er nu een aantal niet worden gerealiseerd vanwege regelgeving. Onze vraag: is het college bereid om in deze landbouwvisie een opening te bieden voor initiatieven van mensen, die met twee benen in de klei staan?
Voorzitter, ik dank u.