Achtergrond Uithoflijn

Ongeveer negen maanden is er aan geschreven: het rapport van de Randstedelijke Rekenkamer en de Rekenkamer van de gemeente Utrecht over de aansturing van de Uithoflijn. En het resultaat mag er zijn: 166 pagina’s stevige tekst. Hieronder onze officiële reactie op dit rapport. Op het moment dat het stuk in de Staten ter bespreking staat, zullen we deze elementen ook meenemen.

Algemeen beeld

Het rapport van de Rekenkamers is snoeihard. Hoofdconclusie is dat zowel de aansturing van het project als de informatievoorziening erover ‘belangrijke tekortkomingen’ vertoonden. Eigenlijk is daarmee alles gezegd. De organisatie was een ruziënde puinhoop, de kosten waren pas heel laat compleet in beeld, BAM kreeg extreem veel meerwerk gehonoreerd en adviezen werden niet opgevolgd.

Organisatie

De organisatie was één grote ruziënde puinhoop en de regie ontbrak. Vijf jaar lang werd bijvoorbeeld gebakkeleid over de positie van de projectorganisatie ten opzichte van de provinciale OV-afdeling. Tot 2018 was niet duidelijk wie er precies verantwoordelijk was voor het coördineren en realiseren van het werkend tramvervoersysteem. Er was een vervolgaudit (die aan het begin van dit jaar openbaar is gekomen) voor nodig om op dit laatste punt eindelijk eens meters te gaan maken. We liepen (en lopen eigenlijk nog steeds) het risico dat er straks een afgebouwde tramlijn ligt met afgebouwde tramtoestellen erop, maar dat de ontvangstorganisatie er nog niet klaar voor is.

Kosten

Het tweede belangrijke punt is eigenlijk vooral iets dat de gemeente Utrecht zich erg moet aantrekken. De Rekenkamers concluderen letterlijk dat ‘het budgetrecht van de Raad is geschaad’, omdat niet alle kosten aan het begin inzichtelijk zijn gemaakt. Een grote kostenpost van intussen €34 miljoen werd geheel verzwegen. Daar speelt ook in mee dat onvoldoende rekening werd gehouden met projecten die direct invloed bleken te hebben op de realisatie van de tramlijn. In het Stationsgebied liepen allerlei projecten, waarvan er verschillende flinke vertraging opliepen. Dat heeft grote gevolgen had. Door de late betrokkenheid van de wethouder Stationsgebied werd dit door de leden van de Stuurgroep (wethouder en gedeputeerde) niet tijdig onderkend.

Veel meerwerk

Een opvallende passage in het rapport is ook dat de BAM ontzettend veel meerwerk kreeg toegekend. Zorgelijk is dat de kosten van dit meerwerk niet altijd voldoende werden onderbouwd. In één geval (het gaat hier om enkele miljoenen!) spreken de Rekenkamers zelfs van een ‘zeer beperkte’ onderbouwing. Onze indruk is dat BAM, midden in de crisistijd, veel te laag heeft ingeschreven en alles op alles zette om die kosten af te wentelen op de opdrachtgever. Tot eind 2016 lukte dat bijzonder slecht, waardoor de verhoudingen tussen de projectorganisatie en BAM niet soepel verliepen. Toen de projectdirecteur werd ontslagen verbeterde de samenwerking opeens bijzonder. Niet vreemd als je bedenkt dat juist vanaf dat moment de sluizen richting de BAM opengingen: VTW na VTW (verzoek tot wijziging à hiermee wordt extra geld toegekend) werd geaccordeerd.

Adviezen genegeerd

Alle bovenstaande punten kunnen met een beetje goede wil gekwalificeerd worden als  ‘beginnersfouten’ Dat wordt anders bij deelconclusie vier: ‘Er is onvoldoende opvolging gegeven aan adviezen en audits.’ Eerder dit jaren hebben we al onze grote zorg uitgesproken toen bleek dat de adviezen uit een audit niet waren opgevolgd. Nu blijkt dat ook veel van de negentien schriftelijke adviezen van de Adviesraad Tram (speciaal ingesteld om adviezen te geven over lastige punten in dit hele project) gewoonweg zijn genegeerd. ‘Betrokkenen hebben een beperkt lerend vermogen getoond’ concluderen de Rekenkamers. Een keiharde conclusie die onze zorgen alleen maar heel veel groter maakt. Als bij fouten herstel wordt beloofd, dan zijn we graag bereid ervan uit te gaan dat dat herstel er ook daadwerkelijk komt. Maar als de fout juist is dat men niet heeft willen leren van eerdere adviezen, wie kan ons er dan van overtuigen dat men wel bereid is te leren van de nu voorliggende adviezen?

Inbreng van de SGP leest u hier: https://utrecht.sgp.nl/actueel/sgp-zorgen-over-goed-bestuur-provincie/10028